آفرینندگی (خلاقیت)

تفکر رامی توان به دونوع همگراوتفکر واگرا تقسیم کرد.منظور از تفکر همگرا ارائه پاسخ درست ومشخص به یک مسئله است. اغلب مواد آزمون های هوش فقط یک پاسخ درست دارند. تفکر واگرابه معنای ارائه پاسخ وراه حل متفاوت به مسائل است. اکثر آفرینندگان باهوش اند، امااکثر باهوش هاخلاق نیستند. هوش زیاد لزوماً خلاقیت خلاقیت بالا به همراه نمی آورد، اما کم هوشی ممکن است مانع خلاقیت شود. خلاقیت فاصله گرفتن از همنوایی وهمرنگی است. کسی که باهوش است مسئله ای را حل می کند که دیگران نیز آن را قبلاً حل کرده اند، اماکسی که خلاق است راه حلی را خلق وبلکه مسئله جالبی را طرح می کند که به ذهن کسی نرسیده است. اوگاهی به جای حل مسئله با مسئله بازی می کند، او مسئله رابه دلیل انگیزه وعلاقه درونی حل می کند نه برای کسب مشوق های بیرونی مانند نمره. کنجکاوی، علاقه به ابتکار، پیچیدگی، درگیر شدن با ابهام ها، انعطاف پذیری ذهنی، دوری ازعادت ها وقالب های رایج وتکراری ازجمله ویژگیهای یک فرد خلاق است. آنان از طرد شدن وعدم حمایت دیگران واهمه ای ندارند و ابتکار خویش راقربانی انتظارات دیگران نمی کنند. 

بسیاری ازمسائلی که برای اغلب مردم عادی وپیش پا افتاده جلوه می کند،توجه وحساسیت فرد آفریننده رابرانگیزد. طی هزاران سال میلیون ها نفر میلیارد ها بار دیدند که هرگاه سنگ یا تیری راپرتاب می کنند عاقبت بر زمین می افتد اما کسی از خود نپرسید که چرا این تیر یا سنگ به راه خود ادامه نمی دهد. تا اینکه نیوتون روزی زیر درخت سیبی این سوال را مطرح کرد که چرا سیب به سمت زمین میآید.

ترس از اشتباه. شکست ومخاطره مانع بزرگی در جهت گسترش خلاقیت است، روانشناسان معتقدند خلاقان به دلیل آن که اندیشه هاوپیشنهادهای زیادی دارند، بیشتر از مردم عادی اشتباه می کنند، برای غالب مردم همه چیز باید کاملاً مرتب باشد تا ابهام و اشکالی پیش نیاید وذهن آنها مغشوش نشود. اغلب مردم ترجیح می دهند به جای پدید آوردن طرح وفکری تازه، از افکار موجود استفاده یا حد اکثر درباره آنها قضاوت کنند. ممکن است فکر تازه ای درذهن هرکسی بیافتد اما غالب مردم پیگیرافکار خود نیستند وبا کوچکترین مانع یا اشتباه ازان صرف نظر می کنند.

نظام آموزشی توجهی به تفاوت های فردی بین دانش آموزان ندارد. همه دانش آموزان بدون توجه به تفاوت در استعداد ها، باید امتحان یکسانی ازدرس های یکسان بدهند، درست مثل کارخانه ای که باید محصولاتی مشابه هم روانه بازار کند، درنظام آموزشی تاکید بسیاری برتفکر همگراوپاسخ های ازپیش تعیین شده میرود. معلمان برای هرامتحان بارم از پیش تعیین شده ای دارند که در آن ها پاسخ های درست مشخص شده است ودانش اموزانی که خلاقیت پایین وهوش بالایی دارند، معتاد به مدرسه ودرصدد جلب توجه معلمان اند وبرای رسیدن به نمره های عالی تلاش می کنند. برای تقویت خلاقیت نیاید افراد را به پاسخ های مشخص وقالبی محدود کنیم. بهتر است آنان را ترغیب کنیم مسائل را به گونه ای متفاوت ببینند وبه جنبه هایی از امور، که تا کنون نادیده میگرفته اند،بیشتر توجه کنند.